‘Behind the Mac’-artiest komt met eerbetoon aan zijn literaire idool

Oscar-winnaar en regisseur Barry Jenkins kwam naar eigen zeggen “bij toeval in de filmindustrie terecht”. Hij liep al een aantal jaren rond op de Florida State University voordat hij de filmopleiding daar ontdekte. “Ik begon precies met mijn filmopleiding op het moment dat filmmakers de moderniteit instapten”, aldus Jenkins. “We leerden dus echt films bewerken op ‘flatbeds’, waarbij je in de fysieke filmrol knipt en die vervolgens weer aan elkaar plakt. Dat heb ik een jaar lang gedaan en toen we overgingen op zogenaamde niet-lineaire bewerking, was dat een wereld van verschil.” 

“Maar ik ben die lessen nooit vergeten”, gaat hij verder. “Je moet alleen edits maken als ze absoluut noodzakelijk zijn.”

Vorig jaar was Jenkins te zien in de campagne ‘Behind the Mac’, een eerbetoon aan hoe creatieve geesten Mac gebruiken. Jenkins houdt in de campagne zijn MacBook Pro vast, terwijl hij in de regen onder een paraplu staat. Dat was het moment dat de regisseur de eindversie exporteerde van zijn met een Academy Award bekroonde speelfilm ‘Moonlight’ uit 2017.

Met zijn achtergrond in zowel traditionele als moderne cinematografie combineert Jenkins ambacht met moderne apparatuur, zoals zijn ARRI Alexa-camera, zijn MacBook Pro en zelfs zijn nieuwe iPad Pro. “Dankzij deze ARRI-camera’s en het Apple platform heb ik me kunnen ontwikkelen tot de filmmaker die ik nu ben”, aldus Jenkins. 

Zijn nieuwste film is een bewerking van James Baldwin’s roman ‘If Beale Street Could Talk’ (‘Als Beale Street kon praten’) en beschrijft een waarschuwend verhaal over het leven van Afro-Amerikanen in de jaren zeventig. Centraal staat een jong stel dat zich staande moet zien te houden in een veranderende omgeving. Het verhaal is uitgegeven in 1974, zes jaar na de moord op Martin Luther King in 1968 en tien jaar na de invoering van de Civil Rights Act in 1964.

Op kritische en nietsontziende toon analyseert Baldwin de toestand van de wereld die hij om zich heen ziet. Hij weet precies de gevoelige balans te vinden tussen de schoonheid en de meedogenloosheid van Amerika. 

In zijn bewerking bereikt Jenkins die balans via momenten tussen Tish (gespeeld door KiKi Layne) en Fonny (Stephan James) en door straatbeelden uit Harlem en de West Village af te wisselen met het kogelvrije glas in het Manhattan Detention Complex (ook wel de ‘Tombs’ of ‘graftombes’ genoemd).

Om Baldwin’s schrijfstijl te vertalen in bewegend beeld is ervoor gekozen om Tish te laten vertellen hoe zij en Fonny in hun situatie terechtkomen: ze zijn verliefd, verwachten een kind en vechten voor Fonny’s vrijheid nadat hij onterecht gearresteerd is. 

“De film bestaat uit een stroom herinneringen en nachtmerries. We kijken door de ogen van de negentienjarige Tish. Hoe ziet zij Harlem?”, gaat Jenkins verder. “Hoe wil zij het zich herinneren? Toen we die structuur eenmaal bedacht hadden, ging er een wereld voor ons open.”

‘If Beale Street Could Talk’ is de eerste Engelstalige bewerking van fictie van Baldwin. Dat bracht de nodige unieke uitdagingen met zich mee.

“Literatuur is sterk naar binnen gericht, het draait allemaal om de interne verteller”, aldus Jenkins. “En met films gaat het er juist om dat je bepaalde dingen naar buiten wilt uitdragen. Beelden en geluiden, bijvoorbeeld. De kijker krijgt niet per definitie de zien wat er binnen in een personage omgaat, terwijl de kracht van James Baldwin’s stijl juist ligt in de interne stem. “De uitdaging bij deze film vanuit ambachtelijk, esthetisch oogpunt was dus om alles wat er bij personages aan de binnenkant gebeurt, te vertalen naar beelden en geluiden. En datzelfde moest ik doen met het taalgebruik van James Baldwin.”

‘Beale Street’ is opgenomen op een ARRI Alexa 65 en geeft het publiek een intiem kijkje in het leven van Afro-Amerikanen. Jenkins is er enorm dankbaar voor dat hij de intieme kant van Afro-Amerikaanse gezinnen en liefde in zo’n groot formaat heeft kunnen vastleggen. En dat ook nog eens op basis van een verhaal van zijn literaire idool.

“De geschiedenis van [de film] is volledig verbonden met 35 mm-emulsie”, legt Jenkins uit. “Tegenwoordig hebben camera’s volledig programmeerbare computerchips, wat betekent dat je met algoritmen kunt bepalen hoe ze werken, hoe ze licht registeren. Vroeger was je beperkt door de manieren waarop filmrollen werden gemaakt en hoe groot hun dynamisch bereik was. Nu kunnen we bij elke film die we maken de computer helemaal vanaf nul programmeren. Daarmee kunnen we camera’s dus direct zo opbouwen dat ze meer prioriteit geven aan donkere kleuren, donkere huidskleuren met name. Dat werkt enorm bevrijdend.”

Afgezien van die nieuwe camera’s komt er bij het maken van een film nog altijd wat magie kijken. En daar komt de editor om de hoek kijken. 

Joi McMillon werkt al jarenlang met Jenkins. Ze was een van de twee editors van ‘Moonlight’, die voor een Oscar werden genomineerd, en is verknocht aan Avid op de Mac Pro. McMillon werkte samen met Jenkins en filmmaker James Laxton om de film tot leven te brengen.

In een bepaalde scène zitten Fonny en Daniel (Brian Tyree Henry) urenlang in Fonny’s appartement bij te praten. Eerst over koetjes en kalfjes, maar al gauw gaat het over iets wat Daniel dwars zit.

“Dat is eigenlijk een scène binnen een scène. Door met de belichting en de camerahoek te spelen, voorkom je dat de kijker vermoeid raakt van zo’n lange scène”, legt McMillon uit. “Je zorgt er daarmee voor dat elk stukje van dat deel van de film nieuwe informatie bevat.”

Jenkins wilde de energie tussen Fonny en Daniel op het publiek overbrengen. De camera komt steeds dichterbij, wat parallel loopt aan Daniel’s steeds diepere gedachten en Fonny’s reactie daarop.

“Er straalt zoveel lichaamswarmte af van Fonny en Daniel, terwijl hun gespreksonderwerp juist zo duister en eng is. Die tegenstelling vind ik prachtig”, aldus McMillon. “De scène is zo opgenomen dat het lijkt alsof je bij hen aan tafel zit.”

Die onderdompeling is onmisbaar in het werk van Jenkins. In ‘Moonlight’ nam het publiek plaats aan een vergelijkbare tafel in een cafetaria en dreven ze zelfs samen met de personages in zee. 

Jenkins, McMillon en de rest van de ‘Beale Street’-familie lijken ook nu weer op weg te zijn naar een prijs. De film is genomineerd voor drie Oscars: beste vrouwelijke bijrol (Regina King), beste originele muziek (Nicholas Britell) en beste bewerkte scenario (Jenkins). 

Zijn volgende project: een Amazon-serie gebaseerd op ‘The Underground Railroad’ (‘De ondergrondse spoorweg’) van Colson Whitehead. Dit project moet zijn artistieke ‘bucket list’ compleet maken, zegt Jenkins grappend. “Een film maken over waar ik vandaan kom, dat was ‘Moonlight’. Verder een filmbewerking van mijn lievelingsschrijver, dat is ‘Beale Street’ geworden. En tot slot wilde ik iets maken over de Amerikaanse slavernij. Dat wordt ‘The Underground Railroad’.”  

Bij het afvinken van zijn lijst erkent hij ook dat een nieuw soort cineasten hem binnenkort vast voorbij zal streven. “Zelfs de oude stempel heeft de nieuwe tools nu omarmd … en duikt het digitale diepe in”, aldus Jenkins. “Steven Soderbergh heeft de afgelopen jaren bijna uitsluitend met iPhone gewerkt.” (De nieuwste film van Soderbergh, ‘High Flying Bird’, is volledig opgenomen op een iPhone 8 en ging vorige maand in première op Netflix.)

“Je kunt tegenwoordig alles maken waar je maar zin in heb. Of het nu met je telefoon is of met een digitale spiegelreflexcamera”, vertelt hij. “De wereld ligt aan de voeten van jonge filmmakers.”